• Kliknij
  • Kliknij
  • Zobacz więcej

Czy wybory bez statutu są ważne?

Drukuj
– Czy można przeprowadzić wybory sołtysa i na jakiej zasadzie, jeśli w sołectwie nie ma statutu sołectwa? Taka sytuacja zaistniała w gminie P. – pyta pani A. z S.
Od redakcji: Niemal wszystko co dotyczy funkcjonowania konkretnego sołectwa, także zasady oraz tryb wyborów sołtysa i rady sołeckiej, powinno być uregulowane w odrębnym i zindywidualizowanym statucie tego sołectwa, ponieważ tak właśnie postanawia podstawowa ustawa, która reguluje funkcjonowanie gminy, w tym jej jednostek pomocniczych. Jest to ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 wraz z późn. zmianami). Statut sołectwa po obowiązkowej konsultacji z jego mieszkańcami ma obowiązek uchwalić rada gminy (tak wynika z przepisu art. 35 tej ustawy). Jeśli rada gminy przez tyle lat nie wywiązała się z tego obowiązku, to można zwrócić się do wojewody jako organu nadzoru prawnego pisemnie o interwencję. Może też próbować wzruszyć ten statut i wezwać radę gminy do naruszenia swojego interesu prawnego w trybie art. 101 konkretna osoba, ale musi ona ten interes posiadać, następnie go wykazać, co jest b. trudne, wymaga spełnienia wielu warunków i wcale nie zapewnia powodzenia, nawet przy znajomości prawa. Lepiej więc w drodze „pokojowej" wypracować projekt statutu. Niemniej z punktu widzenia prawnego nie wywiązanie się z tego obowiązku przez ponad 20 lat należy zakwalifikować jako chroniczne łamanie prawa.
Obowiązek przygotowania projektów wszelkich uchwał, w tym także projektu statutu sołectwa spoczywa na wójcie (burmistrzu). Ale nie ma przeszkód żeby projekt taki opracowało samo sołectwo albo radni. Może w radzie gminy jest komisja statutowa i do niej trzeba się zwrócić w pierwszym rzędzie, nie zaniedbując też wystąpienia pisemnego do przewodniczącego rady gminy, bo to on odpowiada za organizację całokształtu pracy rady gminy. Wiele gmin w internetowym wydaniu BIP zamieszcza statuty swoich sołectw i można podpatrzeć jakie rozwiązania one stosują.
Prawidłowy statut powinien określać m.in. takie pryncypia jak to ile ma trwać kadencja sołtysa i rady sołeckiej i czy wybory sołeckie odbywają się na zebraniu wiejskim, czy na takiej zasadzie jak wybory do rady gminy i na wójta tj. w lokalu wyborczym w jednym wyznaczonym dniu i godzinach (bo i tak to niektóre gminy rozwiązują w większych sołectwach). Powinien regulować nie tylko sposób przeprowadzenia wyborów, a więc kto prowadzi zebranie wyborcze, czy kandydatury muszą mieć poparcie, jeśli tak, to jakie ono musi być, ile osób ma liczyć rada sołecka, w jakim terminie i miejscu mają być przeprowadzone wybory, jak mają być i w jakich terminach powiadomieni mieszkańcy, kto może a kto nie prowadzić zebranie wyborcze, kto może, a kto nie może wchodzić w skład komisji skrutacyjnej, na jakich kartach mają być zgłaszani kandydaci, który głos jest ważny itd., itp. Powinny też bezwzględnie przewidywać instytucję protestu wyborczego i określać jak rada gminy powinna protest rozpatrzyć (chodzi o zbadanie przez nią okoliczności faktycznych przed podjęciem decyzji). Jest to bowiem podstawowy wymóg demokracji. Statut powinien zawierać także przepisy regulujące odwołanie sołtysa i rady sołeckiej (może to być tylko i wyłącznie kompetencja zebrania wiejskiego).
Co do zasadniczego pytania: wybory sołtysa i rady sołeckiej są właściwie jedyną sprawą dotyczącą jednostek pomocniczych, o której merytorycznie wypowiada się ustawa – i to tylko co do b. ogólnych podstawowych warunków, którym te wybory powinny odpowiadać. A mianowicie ustawa w art. 36 ust 2 stanowi, że: „ Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania." Dlatego pomimo braku statutu i w związku z tym braku przepisów regulujących techniczny aspekt wyborów tj. zasad i trybu wyborów – wybory sołtysa dokonane w Pani sołectwie są ważne, bo mają bezpośrednie umocowanie w przepisie art. 36 ust 2 ustawy.

Ewa Pełnia

Gazeta Sołecka, Nr. 2(230), str. 28.