Sołtysi Pomorza w działaniu

Po raz kolejny Stowarzyszenie Sołtysi Pomorza zorganizowało konferencję dla sołtysek i sołtysów z całej Polski. 19 października 2024 roku salę widowiskową Domu Kultury w Rytlu wypełniło niemal 200 liderów wiejskich z Pomorza, a także pozostałych regionów Polski: Pomorza Zachodniego, Warmii i Mazur, Wielkopolski, Mazowsza, Kujaw i ziemi łódzkiej.

Stałą grupą uczestników sołeckich konferencji jest tzw. Tabor Sołecki składający się z kilkudziesięcioosobowej grupy sołtysek i sołtysów będących absolwentami dotychczasowych programów i projektów realizowanych dla sołtysów przez Fundację Wspomagania Wsi. To uczestnicy spotkań w Marózie, Starych Jabłonkach, Smardzewicach, Magellanie i Mikorzynie. To niesłychanie aktywna grupa ludzi w różnym wieku, którzy dzielą się pozytywną energią do działania.

Liderski entuzjazm

Energię tę wyczuwało się już od pierwszych minut konferencji, bowiem sala pulsowała entuzjazmem i radością spotkania. Trzecią konferencję otworzyli obecna sołtyska i były sołtys sołectwa Rytel Romana Czułowska i Łukasz Ossowski oraz prezes Stowarzyszenia Sołtysi Pomorza Michał Nowak. Entuzjastycznymi oklaskami powitano na scenie Piotra Szczepańskiego – prezesa Fundacji Wspomagania Wsi, który przypomniał o tym, jak ważna jest edukacja, zdobywanie wiedzy, nieustanne podnoszenie kompetencji liderskich, wymiana doświadczeń i uważność, która pozwala dostrzec zmieniające się warunki geopolityczne związane z wojną tuż przy naszej granicy.

Pierwszy głos zabrał prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński – socjolog, antropolog i historyk pracujący na co dzień w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego. Prelegent w wystąpieniu pn. „Zmiany globalne – skutki lokalne: o wyzwaniach, jakie stoją przed liderami społeczności wiejskich” przedstawił cztery filary zmian społecznych zachodzących w ostatnich latach w Polsce. Podkreślił ogromną rolę liderów w lokalnych społecznościach ze szczególnym uwzględnieniem sołtysów. Mówca zauważył, że wielu włodarzy marginalizuje aktywność liderów wiejskich, ograniczając ją jedynie do kultywowania tradycji lokalnych. Profesor w swoim wystąpieniu zawarł wiele terminów naukowych i cytatów łacińskich, ale zrobił to w tak przystępny i humorystyczny sposób, że całe wystąpienie było kilkakrotnie przerywane oklaskami i radosnymi interakcjami z sali.

Istotną częścią pomorskiej konferencji były przerwy, które stały się okazją do wymiany doświadczeń, ciekawych rozmów i dzielenia się sołecką codziennością. Podczas pierwszej przerwy uczestnicy delektowali się przepysznym, ogromnym (sołeckim!) tortem upieczonym przez Agnieszkę Walczak (sołtyskę sołectwa Broniki w Wielkopolsce), który jest nieodłącznym elementem sołeckich wydarzeń, bowiem pojawia się zawsze, gdy obecny jest Tabor Sołecki.


Potrzeby większe niż możliwości

Drugą część konferencji otworzyła Justyna Szczodrowska-Pazik z Departamentu Środowiska i Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, która zaprezentowała programy i projekty dedykowane obszarom wiejskim. Następnie głos zabrała wiceprezeska KSS Grażyna Jałgos-Dębska. W wystąpieniu pn. „Potrzeby większe niż możliwości – podstawy prawne funkcjonowania sołectw” przedstawiła obecne ramy prawne funkcjonowania jednostek pomocniczych w strukturze samorządu terytorialnego oraz szanse na uzyskanie pewnej zdolności prawnej. Prelegentka opowiedziała o zaawansowaniu prac legislacyjnych dotyczących zmiany ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o funduszu sołeckim mających na celu wzmocnienie pozycji sołectwa i sołtysa. Mówczyni przypomniała, że jeszcze przed drugą wojną światową ówczesna gromada wiejska – pierwowzór obecnej gminy – posiadała osobowość prawną, własny majątek i budżet, z którego budowała drogi, szkoły, ochronki, realizując wiele zadań publicznych.

Ogromną wartością sołeckich konferencji są dobre praktyki prezentowane przez najaktywniejszych sołtysów. W Rytlu swoimi doświadczeniami podzieliły się Joanna Ligmanowska – sołtyska sołectwa Rożental („Zwołuję zebranie wiejskie! O narzędziach w pracy sołtyski/sołtysa”) oraz Agnieszka Tomczak – sołtyska sołectwa Jagatowo („Jestem sołtyską, co teraz? Moje dobre praktyki”). Obie sołtyski w niesłychanie szczery i porywający sposób opowiedziały o swoich działaniach sołeckich. Następnym punktem programu było wystąpienie: Łukasza Śmietanki (sołtys Pajtun) i Aleksandra Warczygłowy (sołtys Orzechowa), którzy zanim dotarli na scenę, wzbudzili entuzjazm i oklaski, bowiem panowie reprezentujący wprawdzie różne województwa (Łukasz – Warmię i Mazury, a Olek – Wielkopolskę) są duetem, który śmiało mógłby występować w roli standuperów. Panowie robią na scenie prawdziwe show, przy czym cały czas opowiadają o realizowanych przez siebie ogólnopolskich akcjach: Operacja Czysta Rzeka i Czysta Wieś.


Hejt na wsi

Niesłychanie ważnym punktem konferencji była Debata „Hejt na wsi – sołtysie/sołtysko dasz radę!” poprowadzona przez Katarzynę Cichowicz – byłą sołtyskę, obecną przewodniczącą rady miejskiej Żukowa. Uczestnikami debaty byli: Marta Szymczyk – psycholożka na co dzień pracująca w Fundacji Wspomagania Wsi, Izabela Nowak – sołtyska Radunicy oraz Mirosław Sulewski – sołtys Rotmanki, którzy opowiadali o swoich doświadczeniach i metodach radzenia sobie z krytyką i hejtem. Marta Szymczyk, podsumowując debatę, powiedziała, że hejt był i będzie obecny zawsze, jednak to od reakcji lidera zależy, jak się z nim zmierzy i kiedy powie „stop”. Ważne, by nie pozostawać z problemem w samotności, ważne, by działać w zespole, mieć wsparcie w przyjaciołach, rodzinie i, co najważniejsze, mieć własne pasje i odskocznię, która daje ukojenie i szansę na regenerację sił.

Ostatnim punktem programu był koncert wokalny Sylwii Mazur z Domu Kultury w Rytlu, która zaśpiewała kilka znanych utworów muzycznych, kończąc wydarzenie w niesłychanie nostalgicznym stylu. Konferencję sprawnie poprowadzili: Łukasz Ossowski – członek Zarządu Stowarzyszenia Sołtysi Pomorza, oraz Michał Nowak – prezes tegoż stowarzyszenia. Łukasz (były sołtys Rytla), znany z bohaterskiej walki ze skutkami nawałnicy w Rytlu w 2017 roku, wspominał o ogromnym znaczeniu lokalnych liderów, którzy nie czekając na wytyczne, szczególnie w sytuacji zagrożenia, podejmują decyzje ratujące życie, zdrowie, mienie i dobra lokalnych społeczności. Potwierdzają to także sołtysi obszarów borykających się obecnie ze skutkami powodzi na południu Polski. Spotkanie zakończyło się pysznym obiadem przygotowanym przez KGW Rytlanki, podczas którego intensywnie rozmawiano o problemach i tematach poruszanych podczas konferencji. Przed odjazdem z Rytla uczestnicy mogli skorzystać z autokarowej wycieczki przygotowanej przez organizatorów, podczas której goście dotarli do miejsc najbardziej poszkodowanych podczas nawałnicy w 2017 roku.

Konferencję zorganizowało Stowarzyszenie Sołtysi Pomorza przy wsparciu Gminy Czersk, Banku Spółdzielczego w Czersku, Fundacji Wspomagania Wsi, Nadleśnictwa Rytel oraz Zakładów Mięsnych Skiba S.A. Patronatu honorowego wydarzeniu udzielili: Wojewoda Pomorski Beata Rutkiewicz, Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk oraz Starosta Chojnicki Marek Szczepański.

*

Wydarzenia organizowane samodzielnie przez liderskie stowarzyszenia sołeckie charakteryzują się bezpośrednią atmosferą, autentycznością, spontanicznymi reakcjami publiczności, ale przede wszystkim otwartą przestrzenią spotkania praktyków i teoretyków polskiego samorządu terytorialnego. Dzięki temu odgrywają ogromną rolę w budowaniu kapitału społecznego na obszarach wiejskich. Wielkie gratulacje dla wszystkich organizatorów za wysoki poziom przygotowania wydarzenia oraz podziękowania dla uczestników za to, że znaleźli czas, by całą sobotę poświęcić na podnoszenie swoich kompetencji sołeckich.

Grażyna Jałgos-Dębska


Fot. Mateusz Filipski