Diety sołtysów – nieopodatkowane

Drukuj
Od kilkunastu lat za wykonywanie czynności związanych z pełnioną funkcją sołtysom w naszej gminie przysługują zryczałtowane diety, aktualnie w wysokości 200, 250 lub 300 zł miesięcznie w zależności od kategorii sołectwa. Uchwaliła je Rada Miejska na podstawie art.37b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
Zadania sołtysa określa statut giny, statut sołectwa oraz ww. uchwała Rady Miejskiej. Wynika z nich, że sołtys może uczestniczyć bez prawa głosu w sesjach Rady Miejskiej, pracach komisji Rady Miejskiej, zgłaszać wnioski, współuczestniczyć w inicjatywach uchwałodawczych, współpracować z Urzędem Miejskim w zakresie spraw związanych z gospodarką rolną, finansową, melioracjami, ochroną przeciwpożarową i przeciwpowodziową, budownictwem i ochroną środowiska oraz składa sprawozdania z działalności finansowej sołectwa.
Diety wypłacane sołtysom od czasu ich uchwalenia są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych w myśl art. 10, ust. 1, pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy założeniu, że stanowią one źródło przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Zdaniem płatnika, czyli Urzędu Miejskiego, nie ma miejsca zastosowanie zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21, ust. 1, pkt 17 updof, ponieważ funkcji jaką spełnia sołtys nie można zaliczyć do „obowiązków społecznych i obywatelskich" traktując nierozerwalnie połączenie tych obowiązków, gdyż w jego opinii sołtys nie wypełnia obowiązków obywatelskich.
W ślad za podważeniem przez sołtysów zasadności opodatkowania diet, Urząd Miejski zwrócił się do Urzędu Skarbowego o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego. W wyniku analizy przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego oraz stanowiska w sprawie, Naczelnik Urzędu Skarbowego stwierdził co następuje: „Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 9, ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Stosownie natomiast do treści art. 21, ust. 1, pkt 17 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich – do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 2280 zł.
W związku z tym, że ustawa podatkowa nie zawiera definicji powołanych w przepisie pojęć, aby uniknąć dowolności i wykładni szerokiej, należy przyjąć zasadę, że kryteria rozumienia tych pojęć muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych, a tylko pomocniczo (w kwestiach nie rozstrzygniętych przez ustawę) mogą odwoływać się do znaczeń pozaprawnych.
Po pierwsze, do uznania określonego świadczenia za „dietę" bądź „kwotę stanowiącą zwrot kosztów" nie wystarczy takie nazwanie tego świadczenia przez świadczeniobiorcę lub przez stronę świadczącą, lecz konieczne jest, aby świadczenie było w taki właśnie sposób nazwane przez ustawę i następowało w wyniku ustawowego uprawnienia do tego rodzaju świadczenia. W przedmiotowej sprawie regulacje takie zawiera ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
Po drugie „obowiązki" w rozumieniu powyższego przepisu muszą mieć charakter obowiązków wykonywanych na podstawie ustawy. Dookreślenie przez ustawodawcę, iż chodzi o obowiązki o charakterze obywatelskim bądź społecznym wprowadza kryterium dodatkowe, sytuujące daną funkcję w płaszczyźnie państwo – obywatel albo społeczność – członek tej społeczności. A zatem, za pełnienie obowiązków obywatelskich i społecznych należy rozumieć czynności wykonywane w związku z pełnieniem funkcji publicznych i państwowych, czyli np. działalności posłów i senatorów, radnych i innych przedstawicieli samorządu terytorialnego, składów komisji wyborczych powołanych do przeprowadzenia wyborów do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, składów Inspekcji Państwowej Komisji Wyborczej i inspekcji wojewódzkich komisarzy wyborczych, powołanych do przeprowadzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, sędziów Trybunału Stanu, ławników sądów powszechnych. Obowiązki te można pełnić nie tylko na podstawie wyboru, lecz także w wyniku powołania przez właściwy organ, wyznaczenia przez upoważnioną organizację społeczną lub na skutek podobnych zdarzeń, określonych prawem. Stanowisko takie wyraził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25.11.1997 r., sygn. akt. U.6/97.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, iż diety wypłacane przewodniczącym organu wykonawczego jednostek pomocniczych gminy (sołtysom) korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 21, ust. 1, pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych." Ponadto Naczelnik Urzędu Skarbowego stwierdził, że przedstawiona ocena prawna odnosi się wyłącznie do opisanego stanu faktycznego przedstawionego przez Urząd Miejski, stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia oraz w dacie wydania postanowienia (kwiecień 2007r.). Naczelnik Urzędu Skarbowego ocenił więc dotychczasowe stanowisko Urzędu Miejskiego jako nieprawidłowe, co skutkuje obecnie nieopodatkowywaniem diet wypłacanych sołtysom od daty wydania postanowienia przez tegoż Naczelnika US.
Mając na uwadze, że opisany stan faktyczny ma miejsce od wielu lat, można domniemywać, że sensownym byłoby wystąpienie o zwrot niesłusznie zapłaconego podatku. Ale wcześniej należałoby dokonać analizy stanu prawnego i stanowiska Urzędu Skarbowego obowiązujących w minionym czasie, a tym zapewne nikt się nie zechce zająć. Należy dodać, że czynności wykonywane przez sołtysa dotyczące doręczania decyzji podatkowych i zbierania podatków są w naszej gminie całkowicie dobrowolne, nieodpłatne i nie ujęte w żadnym ze statutów ani w uchwale Rady Miejskiej. W przypadku inkasa obowiązywałoby opodatkowanie.
Anna Białek