– Mieszkam w Bratoszowie w gminie Pieszyce w woj. dolnośląskim. To jest sołectwo w ramach gminy miejsko-wiejskiej. Nie mamy statutu sołectwa. Jest statut gminy. Mam pytania: Czy sołtys jest automatycznie członkiem rady sołeckiej?
Czy sołtys jest automatycznie przewodniczącym rady sołeckiej?
– e-mail o tej treści wpłynął do naszej redakcji od mieszkańca tego sołectwa.
Od redakcji: Uchwalenie zindywidualizowanych, odrębnych statutów jednostek pomocniczych po uprzednim przeprowadzeniu konsultacji z ich mieszkańcami, jest ustawowym obowiązkiem ciążącym na radzie gminy wedle przepisu art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 wraz z późniejszymi zmianami). Złamanie tego ustawowego obowiązku jest istotnym naruszeniem prawa. W ustawie o samorządzie gminnym nie ma przepisów regulujących podstawowe sprawy dla funkcjonowania sołectwa, osiedla i dzielnicy takich jak: zasady i tryb wyborów sołtysa i rady sołeckiej, zadania sołectwa i sołtysa w tym zadania przekazane mu przez gminę i sposób ich realizacji, składniki mienia gminnego przekazane sołectwu przez gminę do korzystania i zarządzania, uprawnienia do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy a także zakres i formy nadzoru oraz kontroli ze strony organów gminy. Dlatego to wszystko a nawet jaka ma być nazwa i obszar działania jednostki pomocniczej zgodnie z art. 35 ustawy o samorządzie gminnym powinno być uregulowane właśnie w statucie danej jednostki pomocniczej. Ustawa o s.g. tylko przepisem art. 36 reguluje pryncypia dotyczące wyborów w sołectwie takie mianowicie, że wybory sołtysa i członków rady sołeckiej mają być dokonane przez stałych mieszkańców sołectwa w głosowaniu tajnym, i bezpośrednim spośród nieograniczonej liczby kandydatów. Wszystko pozostałe powinno być uregulowane statutem sołectwa, który jak statut gminy jest aktem prawa miejscowego. Jeśli tego statutu nie ma to powstaje pytanie (które należy zaliczyć do retorycznych) na jakich zasadach odbywają się w tej gminie wybory do jednostek pomocniczych i na jakiej podstawie one funkcjonują?
Przepisy statutu nie mogą modyfikować ani rozszerzać czy zawężać przepisów ustawowych. Dlatego odpowiedzi na pytania czy sołtys może być automatycznie członkiem rady sołeckiej i przewodniczącym rady sołeckiej są negatywne. Było to możliwe w okresie przedwojennym i dotyczyło gromad liczących powyżej 200 mieszkańców, kiedy sołtys był jednocześnie organem wykonawczym gromady i przewodniczącym rady gromadzkiej (rada była organem uchwałodawczym), ale nie obecnie. Oczywiście nie oznacza to, że sołtys nie może inicjować i zwoływać posiedzeń rady sołeckiej. Ustawa nie przewiduje formalnej funkcji przewodniczącego rady sołeckiej, więc ustanowienie w statucie sołectwa takiej funkcji byłoby naruszeniem art. 36 ustawy o s.g.
Sołtys będący jednocześnie radnym może być członkiem stowarzyszeń działających na rzecz sołectwa, jednakże powinien rozważyć każdy przypadek swojego udziału w zarządzie stowarzyszenia, zwracając uwagę czy np. stowarzyszenie to nie działa z wykorzystaniem majątku gminy, w której uzyskał mandat radnego. Radny nie może bowiem zarządzać działalnością gospodarczą z wykorzystaniem majątku gminy, być pełnomocnikiem bądź przedstawicielem takiej działalności, bo zgodnie z art. 24 f ustawy o s. g. to grozi utratą mandatu radnego.
Ewa Pełnia
Gazeta Sołecka, nr. 1(229), str. 22-23